در هفته‌های پایانی ضرب الاجل ۶۰ روزه جمهوری اسلامی ایران به اعضای توافق هسته‌ای، رفت‌وآمد‌های دیپلماتیک اروپا به تهران بیشتر شده است. اما از آنجا که این تحرکات، با مشوق‌های اقتصادی همراه نشده است، نتوانست ایران را از اتخاذ گام‌های بعدی هسته‌ای منصرف کند. به گزارش گفتارنامه به نقل از فرارو، در جدیدترین تلاش اروپا […]
در هفته‌های پایانی ضرب الاجل ۶۰ روزه جمهوری اسلامی ایران به اعضای توافق هسته‌ای، رفت‌وآمد‌های دیپلماتیک اروپا به تهران بیشتر شده است. اما از آنجا که این تحرکات، با مشوق‌های اقتصادی همراه نشده است، نتوانست ایران را از اتخاذ گام‌های بعدی هسته‌ای منصرف کند.
به گزارش گفتارنامه به نقل از فرارو، در جدیدترین تلاش اروپا برای متقاعد کردن ایران به استمرار پایبندی به برنامه جامع اقدام مشترک (برجام)، یک وزیر مشاور انگلیسی روز یکشنبه به تهران سفر کرد. اندرو موریسون، وزیر مشاور انگلیش در امور خاورمیانه، که به تازگی به سمت جدید خود منصوب شده است، در بحبوحه تنش‌های ایران و آمریکا، با کمال خرازی، رئیس شورای راهبردی روابط خارجی ایران، درباره مسائل برجامی گفتگو کرد.
خرازی سخنان موریسون را «تکراری» دانست و از اقدامات هسته‌ای جدید ایران در هفته‌های آینده خبر داد. وی گفت: «ایران هم بر اساس متن برجام تصمیم گرفت که برخی از تعهداتش را متوقف کند که تا به حال هم دو مورد از تعهدات را متوقف کرده و بعد از پایان مهلت ۶۰ روزه یا همان دو هفته دیگر، طبیعتاً گام‌های جدیدی را بر می‌داریم و آن‌ها باید بدانند که این هم جدی است و وقتی مسئولان ایرانی هم تصمیم گرفتند روی تصمیم خودشان می‌ایستند.»
پیش از سفر موریسون، وزارت خارجه بریتانیا، با صدور بیانیه‌ای، اعلام کرد موریسون در تهران، خواستار «تنش‌زدایی فوری» خواهد شد و نگرانی‌های بریتانیا «درباره رفتار منطقه‌ای ایران و تهدیدش به توقف پایبندی به توافق هسته‌ای» را مطرح خواهد کرد. در این بیانیه آمده: «در این زمان تنش‌های منطقه‌ای فزاینده و در دوره حساس آینده توافق هسته‌ای، این سفر فرصتی برای تعامل سازنده، صریح و باز با دولت ایران است.»
اواسط اردیبهشت، ایران یک سال پس از خروج آمریکا از برجام، برای اعضای باقیمانده در این توافق یک مهلت دو ماهه تعیین کرد تا منافع اقتصادی ایران را تامین کنند. طبق ضرب الاجل یادشده، چنانچه در این مدت، طرف‌های برجام کاری برای تامین منافع ایران انجام ندهند، این کشور اجرای برخی تعهدات کلیدی توافق هسته‌ای را متوقف خواهد کرد. حدود دو هفته تا پایان ضرب الاجل ایران باقی مانده، اما اروپایی‌ها کار خاصی برای ایران انجام نداده‌اند. خرازی گفته است ایران در پایان این مهلت، گام‌های جدیدی برمی‌دارد. این گام‌ها ممکن است به فروپاشی کامل توافق هسته‌ای منجر شود. اخیرا، سازمان انرژی اتمی ایران اعلام کرده ششم تیر ذخایر اورانیوم غنی‌شده ایران از سقف ۳۰۰ کلیوگرم عبور خواهد کرد. طبق برجام، ایران نمی‌تواند بیش از ۳۰۰ کیلوگرم اورانیوم غنی‌شده نگهداری کند. بنابراین، اگر امور به همین منوال پیش برود، توافق هسته‌ای نهایتا کاملا دچار فروپاشی خواهد شد.
همین سناریو، کشور‌های اروپایی را نگران کرده است. آن‌ها می‌دانند پایان ضرب الاجل ایران احتمالا به معنای پایان برجام خواهد بود و به همین دلیل، در روز‌های اخیر، تلاش‌هایی برای منصرف کردن ایران از ادامه گام‌های هسته‌ای خود انجام داده‌اند. اما تاکنون نتوانسته‌اند ایران را به کنار گذاشتن ضرب الاجل خود متقاعد کنند.
در یک سال گذشته، اروپایی‌ها مجدانه سعی کردند که با وعده و وعید ایران را به ماندن در برجام ترغیب کنند. به همین منظور، سازوکار «ابزار حمایت از تبادلات تجاری» (اینستکس) را طراحی کردند. ولی این سازوکار، که در ابتدا برای دور زدن تحریم‌های آمریکا طراحی شده بود، در اثر فشار‌های آمریکا بی‌خاصیت شد. اروپایی‌ها هر گاه با مقامات ایرانی دیدار می‌کنند، درباره اجرایی شدن این سازوکار ابراز امیدواری می‌کنند و موریسون هم روز یکشنبه گفته است اینستکس بزودی اجرایی می‌شود. اما تاریخ دقیقی برای عملیاتی شدن آن معین نکرد.
به نظر می‌رسد ایران، از امکان تامین منافع اقتصادی‌اش توسط اروپا کاملا قطع امید کرده و تصمیم گرفته است واشنگتن را به تجدیدنظر در سیاستش مقابل تهران وادار کند. تاکید بر تعلیق تعهدات هسته‌ای و نیز سرنگونی پهپاد آمریکایی گلوبال هاوک در همین راستا قابل ارزیابی است. نکته قابل توجه این است که پهپاد آمریکایی زمانی سرنگون شد که ایمانوئل بُن، مشاور ارشد رئیس‌جمهور فرانسه، در تهران مشغول رایزنی با مقامات ایران بود. این امر احتمالا به این معناست که اروپایی‌ها دیگر قدرت اقناع و تنش‌زدایی را از دست داده‌اند.
