گفتارنامه: سال ۲۰۲۰ را به دلیل شیوع ویروس کرونا می‌توان یکی از بدترین سال های زندگی بشری در قرن بیستم‌ویکم دانست که باعث شد که بسیار از قوانین و عادات اجتماعی در زندگی بشر دستخوش تغییرات عمیقی شود.

در زمینه اقتصادی شیوع ویروس کرونا باعث شد که تقریبا همه اقتصادهای جهان به خصوص در بخش‌هایی مانند گردشگری و تفریحات ضربات گاها جبران ناپذیری دریافت کنند و بسیاری از مشاغل بخش خرده فروشی مانند رستوران‌ها و اماکن گردشگری چنان با زیان‌ رو به رو شوند که مجبور به تعطیلی موقت یا همیشگی شوند. با تعطیلی یا کاهش ظرفیت صنایع تولیدی، تقاضا برای سوخت و مواد اولیه‌ هم کاهش یافت و به جایی رسید که برای اولین بار در تاریخ انرژی، قیمت نفت به دلیل نبود تقاضا به زیر صفر کاهش یافت.

اما همه این تغییرات اقتصادی که به دلیل شیوع این بیماری به وجود آمد، منفی نبود. رشد تجارت الکترونیک، آموزش مجازی، صنعت ساخت لوازم بهداشتی و بالا رفتن ارزش ارزهای دیجیتال از جمله تاثیرات مثبتی بود که اقتصاد جهان به خود دید.

اما با توجه به کشف واکسن کرونا و به تبع آن بازگشت تدریجی زندگی بشر به روند عادی، این سوال مطرح است که چه تغییراتی در مسائل مختلف جامعه بشری و به خصوص اقتصاد در دوران پسا کرونا شاهد خواهیم بود؟
پاسخ به این سوال تا حدودی نیازمند زمان است اما می‌توان بزرگترین تغییر را در بخش خدمات دید.

تجربه استفاده از خدمات اینترنتی باعث خواهد شد که شرکت‌ها و صنایع بیش از پیش به سوی استفاده از فضای مجازی برای فروش خدمات، کالاها و ارتباط با مشتریان بهره‌مند شوند تا جایی که به نظر می‌رسد که شکل کنونی ارائه خدمات به تدریج منسوخ خواهد شد.

موضوعی مانند دورکاری که در دوران پیش از شیوع کرونا تنها به طور محدود و در برخی از مشاغل استفاده می‌شد به تدریج تمام جنبه‌های زندگی کاری افراد را در بر خواهد گرفت و به دلیل کاهش هزینه‌های جاری شرکت‌ها با استقبال کارفرمایان رو‌به رو خواهد شد.

تغییر مهم دیگری که شاهد آن خواهیم بود، تغییر رویکرد صاحبان صنایع و تولیدکنندگان کالا نسبت به اتوماسیون خط تولید است.

در دوران شیوع کرونا شاهد بودیم که بسیار یاز تولیدکنندگانی که در خط تولید کالا نیازمند نیروی انسانی بودند با بیشترین آسیب رو به رو شدند. اما از سوی دیگر صنایعی که به طور کامل به اتوماسیون کامل خط تولید وابسته بودند یا در بخش بزرگی از خطوط تولید خود از این فناوری استفاده می‌کردند تقریبا بدون توقف به کار خود ادامه دادند.

این می‌تواند در دوران پس از کرونا هم ادامه داشته باشد و صاحبان صنایع دیگر هم به سوی استفاده از ماشین‌آلات تولید اتوماتیک تشویق کند هرچند که استفاده کامل از اتوماسیون تولید می‌تواند عواقبی مانند افزایش بیکاری کارگران ساده را به همراه داشته باشد.

اما مهمترین تغییر دیگری که شاهد آن خواهیم بود، تغییر رویکرد دولت‌ها و حکومت‌ها به سوی داخلی‌سازی و کاهش وابستگی به بزرگترین تولیدکننده جهان یعنی چین است.

چین ۲۰ درصد از کالاهای جهان را تولید می‌کند و برای سال‌ها چین به نوعی نقش کارخانه دنیا را برعهده داشته است.

بسیاری از صنایع به دلیل هزینه‌های بسیار پائین تولید در این کشور، چین را به عنوان تولیدکننده محصولات خود انتخاب کرده‌اند.

اما شیوع کرونا و کاهش تولید به خصوص در زمانی که دنیا بیش از هرزمان دیگری نیازمند کالاهای مرتبط با بهداشت بود، باعث شد که ایده کارخانه جهانی چین بیش از هر زمان دیگری مورد تردید قرار بگیرد. به نظر می‌رسد که تجربه کرونا، تولیدکنندگان را به سوی انتقال کامل یا بخشی از خطوط تولید به کشورهای خود یا سایر کشورهای جهان کند.