سیدمحمد صدر که دوره جدید مجمع تشخیص مصلحت نظام به عضویت این نهاد درآمده است از موافقان تصویب شدن لوایح جنجالی CFT و پالرمو است. او در گفتگویی که با خبرآنلاین داشت این را هم تاکید دارد که «لوایح مذکور هر چه سریع تر باید تعیین تکلیف شده و در این زمینه رای اعضای مجمع هم به صورت شفاف در اختیار افکار عمومی قرار گیرد.»

به گزارش گفتارنامه به نقل از خبرآنلاین با او در دفتر کارش، درباره عملکرد مجمع تشخیص مصلحت نظام در دوره اخیر و بعد از آیت الله هاشمی رفسنجانی و آخرین وضعیت لوایح مرتبط با FATF به عنوان مهم ترین دستور کار مجمع به گفت و گو نشستیم که در ادامه می خوانید.

****

آقای صدر!عده‌ای معتقدند مجمع تشخیص مصلحت نظام در دوره‌ اخیر چندان کارکرد قابل دفاعی نداشته و به عبارتی از ماموریت اصلی خود خارج شده است، آیا شما این انتقادات را قابل قبول می‌دانید؟ چرا چنین انتقاداتی را متوجه مجمع می‌دانند و البته عده‌ای در مقایسه با دوره ریاست مرحوم آیت الله هاشمی رفسنجانی عنوان می‌کنند که مدیریت ایشان مدیریتی موثر و قابل دفاع‌تر از دوره‌های اخیر بود؟ آیا شما این مقایسه را می‌پذیرید؟

ببینید از آنجا که من در دوره مرحوم آیت الله هاشمی رفسنجانی در مجمع عضویت نداشتم طبیعی است که نسبت به موضوعاتی که در مجمع می‌گذشت وقوف نداشته باشم و نتوانم درباره چگونگی عملکرد ریاست مجمع در آن مقطع اظهارنظر کنم؛ اما از زمانی که بنده در مرداد سال ۹۶ به عضویت مجمع درآمدم در ابتدا آیت الله هاشمی شاهروی ریاست مجمع را بر عهده داشتند که البته ایشان یک دوره بیماری طولانی داشت که بعد از یکسری درمان‌ها، مقداری بهبودی پیدا کرد و در نهایت به ریاست مجمع منصوب شد ولی بعد از آن هم همچنان این بیماری بر مدیریت مجمع سایه انداخته بود تا اینکه ایشان به رحمت خدا رفتند و بعد از ایشان هم آیت الله آملی لاریجانی منصوب شدند.

اگرچه در بدو ورود آیت‌الله آملی لاریجانی مجمع مصوبه خوبی درباره اصلاح قانون مبارزه با پولشویی داشت اما بعد از آن حداقل از نظر خود من آن گونه که مجمع باید، فعال باشد فعال نیست. به عنوان مثال هم اکنون مجمع تعطیلی یک ماهه تابستانی را اعلام کرده که نه جلسات شورای مجمع و نه کمیسیون ها برگزار نمی شود.

چنین تعطیلاتی مسبوق به سابقه است؟

نمی دانم، ظاهرا در گذشته هم بوده اما اگر هم بوده کار درستی نبوده است، به ویژه در شرایط فعلی که کشور در وضعیت خاصی به سر می برد و تمام ارگان‌ها باید شبانه روز برای حفظ نظام کار کنند به خصوص مجمعی که وظیفه اصلی آن حفظ و تشخیص مصلحت نظام است.

ببینید مجمع در حالی در تعطیلات یک ماهه به سر می‌برد که لوایح بسیار مهم مرتبط با FATF یعنی لایحه پالرمو و CFT هنوز تعیین تکلیف نشده این در حالی است که لوایح مذکور باید با سرعت بیشتری در کمیسیون مشترک بررسی و نتیجه آن به صحن مجمع اعلام شود.

آقای صدر! فضای عمومی مجمع درباره لوایح مذکور چگونه است؟ زمانی خبرها حکایت از آن داشت که اکثریت اعضا موافق تصویب لوایح مرتبط با FATF هستند اما بعد فضا کمی تغییر کرد و مخالفت ها بیشتر شد.

در صحن مجمع نظرات مختلفی درباره این لوایح وجود دارد اما باید تصمیم‌گیری سریع‌تر انجام شود. بنده معتقدم تصویب این لوایح به نفع جمهوری اسلامی است و حتما باید تصویب شود زیرا تحریم‌هایی که تا این لحظه ایران را فرا گرفته تحریم‌های یک جانبه از سوی آمریکا است؛ درست است که ترامپ از قدرت اقتصادی آمریکا سوءاستفاده و نظر خود را به بسیاری از کشورها و شرکت های بین المللی تحمیل می‌کند اما موضوع قابل اهمیت این است که ایران درگیر تحریم‌های بین المللی سازمان ملل یا شورای امنیت نیست و این در واقع هدیه‌ای بود که برجام برای ایران به ارمغان آورد و ما را از تحریم‌ها و تهدیدهای بین‌المللی خارج کرد؛ واقع امر این است که اگر این لوایح تصویب نشود حتی کشورهایی که هم‌اکنون با ایران رابطه تجاری و بانکی دارند به صراحت اعلام کردند که روابط تجاری خود را با ایران قطع خواهند کرد.

این اقدام در شرایطی است که وضعیت اقتصادی کشور روز به روز مشکل‌تر می‌شود و هم اکنون شعب خارجی بانک‌های ایران به صورت جدی تحت فشار هستند. لازم است عرض کنم که تمدید تعلیق اخیر ایران از سوی FATF همراه با نظارت بیشتر بوده است که معاملات شرکت ها و کشورها را با ایران بسیار سخت تر می‌کند وقتی که گفته می‌شود نظارت‌های بیشتر یعنی به محض اینکه معامله‌ای انجام شود منشا پول، چگونگی انتقال و … رصد می‌شود و حتی ممکن است بعد قضایی پیدا کند، نتیجه این می‌شود که چون این محدودیت‌ها مشکلاتی را برای شرکت‌ها ایجاد می‌کند بنابراین عطای معامله با ایران را به لقای آن می بخشند.

یکی از اعضای مجمع در گفت وگویی اعلام کردند که تصویب نشدن لوایح مرتبط با FATF نه تنها تبعاتی برای ایران ندارد بلکه پیوستن ایران به این کارگروه اوضاع را خراب تر می کند زیرا اطلاعات مبادلات بین المللی در اختیار آمریکایی ها قرار می‌گیرد. موافقان این نگاه بر این نظرند که تمدید مهلت تعلیق ایران یک فرصت است بنابراین نباید در تصویب لوایح تعجیل کرد؟

متاسفانه در این زمینه افرادی اظهارنظر می‌کنند که نه تخصص روابط بین‌الملل، نه تخصص بانکی، نه تخصص حقوقی و تجارت بین الملل دارند. ببینید بنده در جلسه مجمع هم تاکید کردم که در موضوعات مختلف یا باید خودمان متخصص باشیم یا به متخصص رجوع کنیم؛ در این حوزه هم باید ببینیم متخصصان یعنی بانک مرکزی، وزارت اقتصاد، وزارت خارجه و معاون حقوقی رئیس جمهور که متخصص حقوق بین الملل و شخصیت بسیار ذی صلاحی هستند چه نظری دارند؛ بعد از آن با در نظر گرفتن مجموعه نظرات کارشناسان تصمیم‌گیری کنیم نه اینکه بدون درنظر گرفتن دیدگاه‌های متخصصان بگوییم به ضرر ماست.

البته درباره لوایح مذکور یکسری سوالاتی جمع آوری و برای دولت ارسال شده که مجمع منتظر دریافت پاسخ می باشد که امیدوارم موضوع هر چه سریع تر حل شود. با همه این توضیحات تاکید می‌کنم با توجه به شرایط فعلی سیاسی- اقتصادی کشور مجمع باید فعال تر و جدی تر به مسائل ورود کند.

خانم جنیدی هم تاکید کردند موضوع تمدید مهلت به نفع ایران نیست زیرا با هر بار تمدید مهلت، برخی اقدامات علیه ایران بازگشت پیدا می‌کند، به طور مثال در خردادماه یک اقدام تقابلی و دو اقدام دیگر در پایان این دوره ۴ ماهه بازگشت خواهد داشت و ما کم‌کم به نقطه ابتدایی می‌رسیم که معاملات با ایران به صفر می‌رسد.

اگر ما این لوایح را تصویب نکنیم کمک بزرگی به ترامپ کردیم زیرا تحریم های فعلی ضد ایران تحریم‌های یک‌جانبه آمریکا است و جنبه بین المللی ندارد اما چنانچه لوایح مرتبط با FATF را به تصویب نرسانیم در واقع نوعی خودتحریمی به ایران تحمیل کرده و به ترامپ برای گسترش تحریم ها علیه ایران کمک کردیم.

در جایی اظهارنظر کرده بودید آسیب‌های ناشی از تصویب نشدن لوایح پالرمو و CFT تا حدی است که می تواند مشکلات جدی برای جمهوری اسلامی ایجاد کند.

تصویب نشدن لوایح علاوه بر آسیب‌های خارجی، مشکلاتی را هم در داخل ایجاد خواهد کرد به طوریکه هر چه پیش برود فشارهای اقتصادی بیشتر شده که تبعات اجتماعی نیز خواهد داشت. واقع امر این است که اعضای مجمع به خوبی تبعات ناشی از گرانی، تورم و آشفتگی معیشت مردم را می‌دانند.

یکی از هنرهای دولت این بود که اگرچه در شروع به کار نرخ تورم بسیار بالا بود اما با برنامه‌ریزی توانست تورم را روز به روز کاهش داده که در نهایت به عدد تک رقمی رسید اما حال دوباره شما می‌بینید که به شرایط قبل بازگشته‌ایم؛ نکته قابل تاکید این است که بالا رفتن نرخ تورم جنبه داخلی نداشته و دقیقا جنبه خارجی و بین المللی دارد که ناشی از تحریم‌ها است یعنی تا این اندازه تحریم ها بر مسائل اقتصادی و زندگی مردم ما تاثیرمی‌گذارد؛ همه این ها نکاتی است که اعضای مجمع به خوبی بر آن اشراف و آگاهی دارند.

یکی از اعضای مجمع گفته بودند ما سال گذشته بنا داشتیم لوایح را رد کنیم اما دولت درخواست کرد که در شرایط کنونی به دلیل فشار تورمی این اقدام صورت نگیرد، واقعا بنای مجمع بر رد لوایح بود؟

جالب این است که همان اشخاصی که مخالف تصویب لوایح مرتبط با FATF بودند تاکید داشتند که مخالفت آنها با لوایح مذکور اعلام نشود چون روی تورم و افزایش نرخ ارز تاثیر می‌گذارد، بنده همان جا گفتم که این شیوه رفتار خود یک تناقض بزرگ است، زیرا کسی که خودش مطمئن است رای به رد لوایح روی بازار، نرخ ارز و معیشت مردم تاثیر منفی می‌گذارد چرا با تصویب آن مخالفت می کند؟

ما به عنوان اعضای مجمع وظیفه تشخیص مصلحت نظام را داریم اما در رفتار مخالفان FATF تناقض بزرگی وجود دارد؛ بالاخره دوستان باید به این تناقض پاسخ دهند شما که می‌دانید تصمیم‌تان تاثیر منفی بر بازار، اقتصاد، معیشت، نرخ ارز و تورم دارد چرا چنین تصمیمی را می‌گیرید؛ منطق حکم می‌کند تصمیمی گرفته شود که اثرات منفی نداشته باشد.

آقای روحانی در جایی تاکید کرده بودند درباره لوایح مرتبط با FATF و تبعات رد آن دولت هیچ مسئولیتی ندارد و از این به بعد مجمع باید پاسخگو باشد. آیا مجمع تبعات رد این لوایح را می پذیرد؟

طبیعی است که بالاخره هم مجمع به عنوان یک مجموعه و هم تک تک اعضای مجمع باید تبعات تصمیم خود را بپذیرند، ببینید امروز یکی از بحث های خوبی که در کشور مطرح شده بحث شفافیت است چه در ارتباط با مسائل مالی و حقوق‌ها و چه در ارتباط با آرا و نظرات افراد در مسائل مختلف. معتقدم آرای اعضای مجمع درباره لوایح مرتبط با FATF به صورت شفاف به مردم اعلام شود تا مردم در جریان نظرات اعضای مجمع قرار گیرند.

آقای صدر شما اشاره کردید که مجمع کارکرد اصلی خود را ندارد. تصمیم گیر درباره مسائل مجمع کیست؟ به طور مثال درباره تعطیلات مجمع اعضا تعیین کننده هستند یا تصمیم گرفته می شود و به اعضا اعلام می شود؟ البته نقدهایی هم به عملکرد مجمع وجود دارد با این مضمون که افرادی در مجمع رفتارهای جناحی – سیاسی دارند و فضای مجمع را به سمت تامین منافع خاصی هدایت می کند، به طوریکه انتقادات صریحی از دولت مطرح می‌شود و اقداماتی که چندان مسبوق به سابقه نبوده است.

ببینید روال کار در مجمع اینگونه است که موضوعات به بحث گذاشته و موافقان و مخالفان نظرات خود را اعلام می‌کنند و در نهایت رای‌گیری می‌شود، در واقع تصمیمات با آرا اکثریت اعضای مجمع گرفته می‌شود؛ اگرچه رئیس مجمع مسئولیت‌هایی دارد اما جنس ریاست مجمع شبیه به ریاست مجلس است یعنی اگرچه در جایگاه ریاست هستند اما روسای نمایندگان نیستند، اینگونه نیست که رئیس مجمع به اعضا دستور دهد که درباره فلان موضوع این گونه رای دهید یا فلان کار را انجام دهید، در واقع شیوه مانند دولت نیست زیرا در دولت رئیس‌جمهور دستور می‌دهد و زیرمجموعه اجرا می‌کنند. شیوه کار در مجمع به این شکل است که رئیس مجمع تشخیص، جلسات شورا را اداره و در تنظیم دستور جلسات و موضوعات یا برگزاری جلسات کارشناسی و دعوت از کارشناسان انجام وظیفه می‌کند ولی اینکه به معنای رئیس اعضا باشد اینگونه نیست.

ولی درباره اعمال نظر افراد در مجمع مشخص است که افراد دارای تفکر خاصی هستند که حداقل در تهیه برخی گزارش‌ها نظرات خود را اعمال می کنند ولی این به معنای تصمیم گیری نهایی و جدی آنها نیست و تصمیم نهایی را شورای مجمع می گیرد.