گفتارنامه: امیر محبیان، استاد دانشگاه و کارشناس مسائل سیاسی در گفتگو با «فرهیختگان» خبر مربوط به کناره‌گیری علی لاریجانی از کاندیداتوری در انتخابات مجلس شورای اسلامی را بررسی کرد و به سوالاتی درباره ترکیب مجلس آتی و آینده سیاسی علی لاریجانی پاسخ داد. مشروح این گفتگو در ادامه از نظر می‌گذرد.
آقای لاریجانی اعلام کرد «بنده سه دوره وکیل مردم قم بودم و افتخاری برای من بود، اما در این دوره از انتخابات برنامه‌ای برای شرکت ندارم.» ارزیابی شما از این اظهارنظر چیست؟ آیا لاریجانی به‌صورت قطعی در انتخابات حضور نخواهند داشت؟
این جمله متفاوت است با اینکه ایشان بگوید قصد قطعی برای حضور در انتخابات ندارم. واقع ماجرا این است درمورد آمدن یا نیامدن آقای لاریجانی بحث‌های زیادی وجود دارد. برخی معتقدند جریانی شدیداً در پی این است که آقای لاریجانی از قم رأی نیاورد یا اساساً کاندیدا نشود، برخی بر آنند که جریاناتی درون قم مایل هستند آقای لاریجانی که از خانواده روحانیت است، به‌عنوان نماینده قم در مجلس حضور داشته باشد و طبیعتاً وقتی نماینده قم هم رئیس مجلس باشد اعتباری برای قم در پی خواهد داشت. درمورد صحبت اخیر آقای لاریجانی که گفته برنامه‌ای ندارم، من این سخن را به‌معنی انصراف قطعی از کاندیداتوری تلقی نمی‌کنم. یعنی این جمله آن استحکام لازم را برای عدم کاندیداتوری ندارد. مگر اینکه ایشان با پایان مهلت رسماً ثبت‌نام نکنند.
اگر ایشان شرکت نکنند تکلیف مجلس آینده چطور است، چون قبلا هم این مطلب را بیان کردند و احتمال این کم نیست که ایشان شرکت نکنند، این کار چه اثری بر مجلس آینده خواهد داشت؟
طبیعتا رقابتی بین سرگروه‌ها برای ریاست مجلس شروع می‌شود، اصلاح‌طلبان از یک‌سو و درون جریان اصولگرا هم چند نفر احتمال دارد بخواهند خود را مطرح کنند و باید دید سرلیست‌ها چه کسانی خواهند بود و در عین حال ممکن است از بین مستقلین هم افرادی خود را کاندیدا کنند.
این احتمال وجود دارد آن جریانی که به‌نوعی بین چپ و راست مطرح می‌شود و آقای لاریجانی در این سال‌ها آن را شکل داده بود، منتفی شود؟
بله، اگر آقای لاریجانی نباشد اینکه کس دیگری بتواند این نقش را بازی کند سخت خواهد بود.
اینکه کسی به قوت علی لاریجانی بتواند پیروز شود و مانند او نقش‌آفرینی کند؟
بله، اینکه کسی بتواند نقش واسطه‌ای را بین جریانات موجود از موضع عملگرایی مانند علی لاریجانی انجام دهد، کمتر است.
با توجه به شرایط امروز احتمال موفقیت یا پیروزی اصولگرایان را بیشتر می‌دانید یا اصلاح‌طلبان یا مستقلین؟
با توجه به وضعیت موجود احتمال موفقیت اصلاح‌طلبان کاهش یافته است، یعنی دایره مخالفت با دولت اثرات خود را روی رای اصلاح‌طلبان خواهد گذاشت، اما اینکه به پیروزی کامل اصولگرایان خواهد انجامید را نمی‌توان با قطعیت مطرح کرد. باید ببینیم هنگام انتخابات فضای کشور به کدام سمت خواهد رفت.
چقدر شبیه تقسیم سه‌گانه جریانات سیاسی مجلس کنونی است.
از دیدگاه بنده ترکیب مجلس آینده یا به این سمت خواهد رفت که یک جریان غلبه بالایی بر دیگران داشته باشد، یا مجلس اتمیزه خواهد شد و جریانات خرد بر جریانات جناحی غلبه پیدا خواهند کرد.
کدام یک احتمال بیشتری دارد؟
این بستگی به عملکرد شورای نگهبان دارد. یعنی اگر چهره‌های اصلی جریانات سیاسی به‌ویژه اصلاح‌طلبان حذف شوند احتمال اینکه مجلس به سمت ظهور جریانات خرد و کوچک پیش برود، بیشتر است.
این تحلیل شما با توجه به بیانیه میرحسین موسوی و آن بیانیه ۷۷ نفره است؟
کل این مسائل نشان‌دهنده این است که اصلاح‌طلبان تا حدود زیادی فضای اجتماعی را از دست داده‌اند و بخش‌هایی از آن‌ها تلاش می‌کنند با گرفتن موضع رادیکال، خود را به افکارعمومی نزدیک کنند تا بتوانند نقش آلترناتیو را بازی کنند، ولی احتمال موفقیت‌شان در این مسیر بسیار کم است و به میزان قابل‌توجهی مشخص است که آن‌ها فرصت ایفای نقش آلترناتیو را نخواهند یافت، زیرا بخش‌هایی از جامعه از جناح‌ها عبور کرده‌اند.
آینده سیاسی علی لاریجانی را چگونه ارزیابی می‌کنید؟ بر فرض اینکه آقای لاریجانی در این انتخابات حضور پیدا نکند، کاندیدای انتخابات ریاست‌جمهوری خواهد شد؟
مشخص نیست، ولی به احتمال زیاد ایشان هم به مجمع تشخیص مصلحت نظام خواهند رفت؛ چراکه احتمال ریاست‌جمهوری برای لاریجانی درصورتی که ایشان امکان حضور و نقش‌آفرینی را در مجلس از دست بدهد، کاهش می‌یابد. عدم حضور آقای لاریجانی در مجلس در افکارعمومی به‌عنوان علامتی شناخته خواهد شد از اینکه ایشان به‌دلیل عدم توان رای‌آوری کاندیدا نشده است. از طرفی موقعیت ایشان برای موفقیت در انتخابات ریاست‌جمهوری کاهش خواهد یافت، چون احتمال اینکه مخالفان آقای لاریجانی در مجلس موقعیت بالاتری بگیرند، وجود دارد و همین هم نمره منفی برای ایشان تلقی خواهد شد.
آقای لاریجانی در این دو سال باقی‌مانده تا ریاست‌جمهوری می‌تواند وجهه خود را بازسازی کند؟
شدنی است، ولی لازمه این است که کل جریان اصولگرا را با خود بازسازی کند و این امر ناشدنی نیست، ولی بسیار سخت است.
