گفتارنامه: اصلاح طلبان در حالی برای انتخابات مجلس در اسفند ماه امسال آماده می شوند که چالش اصلی، عملکرد آنان در مجلس، وعده های عمل نشده، احتمال برخی رد صلاحیت ها، میزان مشارکت و رابطه کم رمق برخی نمایندگان با رسانه ها در سال های اخیر بوده است.
با وجود آن که تا زمان برگزاری انتخابات مجلس شورای اسلامی، هنوز زمان نسبتا زیادی مانده است؛ اما تشکل ها و ائتلاف های سیاسی، اندک اندک در حال شکل گیری هستند و به نظر می رسد طبق روال انتخابات های دو دهه گذشته، نامزدهای انتخاباتی، به یکی از دو طیف اصلاح طلب و اصولگرا نزدیک می شوند.
این در حالی است که اصلاح طلبان با حمایت از نامزدی «حسن روحانی» پیروز دو انتخابات ریاست جمهوری اخیر بوده اند و در آخرین انتخابات های شورای شهر و مجلس شورای اسلامی، توانستند کرسی های خود را به صورت قابل قبولی افزایش دهند. حال باید دید که این طیف سیاسی با چه چالش هایی در مسیر انتخابات ۱۳۹۸ روبرو است.

** وعده های عمل نشده؛ چالش اول اصلاح طلبان
اصلاح طلبان به عنوان پیروز انتخابات ریاست جمهوری، شورای شهر و مجلس شورای اسلامی، بایستی در مقابل وعده های اجرا نشده خود به شهروندان پاسخگو باشند. این پاسخگویی به ویژه در شهرهای بزرگ، دشوار خواهد بود و بطور حتم رای دهندگان از اصلاح طلبان سوالات سختی خواهند پرسید. معلق ماندن بسیاری از طرح هایی که قرار بود اصلاح طلبان تقدیم مجلس کنند، یکی از پرسش های پیش روی نامزدهای انتخابات مجلس شورای اسلامی است.
علاوه بر این اعضای لیست های انتخاباتی اصلاح طلبان، در دوران نامزدی، وعده هایی را برای گشایش های سیاسی یا اجتماعی در کشور دادند که به نظر می رسد در برآورده کردن این وعده ها به صورتی موفق عمل نکرده باشند. امری که می تواند چالشی برای آرای اصلاح طلبان در انتخابات مجلس شورای اسلامی باشد.
در حوزه مسایل اقتصادی نیز همین شرایط وجود دارد. با خروج آمریکا از برجام، شرایط اقتصادی با دشواری هایی روبرو شده است، اکنون اصلاح طلبان برای حفظ کرسی های خود در مجلس باید بتوانند با ارایه راهکارهایی، نظر رای دهندگان را به سوی خود جلب کنند. نمایندگان فعلی اصلاح طلب مجلس باید در مورد مسایلی همچون افزایش نرخ ارز، افزایش نرخ تورم، سیاست های اقتصادی موجود، مبارزه با فساد و در نهایت نقش خود به عنوان نمایندگان ملت در پیشگیری و رفع مشکلات و چالش های دو سال گذشته، پاسخ هایی قانع کننده به شهروندان بدهند، در غیر این صورت در کسب رای دچار مشکل خواهند شد.

** رابطه کم رمق نمایندگان با رسانه ها و چالش لیست حداقلی
برخی از نمایندگان لیست امید، در زمان انتخابات چندان برای مردم شناخته شده نبودند و حتی امروز سخن از «لیست حداقلی» توسط برخی صاحب نفوذان اصلاح طلب به گوش می رسد. با این وجود پس از برگزاری انتخابات و ورود این چهره های ناشناخته به مجلس، گروهی از آنان توانستند از طریق سخنرانی ها، طرح ها، مصاحبه ها، ارتباط با رسانه ها و فعالیت در فضای مجازی، خود را به رای دهندگان بشناسانند و کارنامه قابل قبولی از خود به جای بگذارند.
اما در طرف مقابل برخی از نمایندگان نیز نه تنها در صحن علنی چندان فعالیتی صورت ندادند که رابطه ضعیف آن ها با مردم و رسانه ها نیز باعث شده است تا بتوان گفت با گذشت حدود ۳ سال از حضور این نمایندگان در مجلس، هنوز چهره آنان در میان مردم شناخته شده نیست. بدین ترتیب نمی توان انتظار داشت که این بار نیز آن افراد و تنها به واسطه حضور در یک لیست واحد، رای شهروندان را به دست آورند.
از همین رو است که برخی از اصلاح طلبان شناخته شده و با نفوذ معتقدند در فهرست انتخاباتی امسال، بهتر است اصلاح طلبان از معرفی چهره های ناشناخته صرف نظر کنند و با ورود افرادی که نمی توان به عملکرد مناسب آنان امید داشت، فهرست خود را در معرض خطر قرار ندهند. به گزارش ایرنا از سوی دیگر اما برخی از چهره های صاحب نظر در اردوگاه اصلاح طلبان معتقدند که پیروزی در انتخابات بسیار مهم است و برای رسیدن به آن اشکالی ندارد که اصلاح طلبان بر روی چهره های میان روی اردوگاه اصولگرایان یا حتی چهره های کمتر شناخته شده سرمایه گذاری کنند.

** تایید صلاحیت ها، مسئله همیشگی اصلاح طلبان
یکی از مشکلات جدی و همیشگی اصلاح طلبان در هر انتخاباتی، مساله تایید صلاحیت های نامزدهای انتخاباتی است. مساله ای که می تواند باعث شود تا نامزدهای توانمند بالقوه زیادی، خواسته یا ناخواسته از فهرست نهایی اصلاح طلبان برای انتخابات مجلس شورای اسلامی کنار بروند. از آن جایی که نتیجه تایید صلاحیت ها، تا روزهای نزدیک به انتخابات به صورت کامل مشخص نمی شود، نمی توان انتظار داشت که اصطلاح طلبان بتوانند از هم اکنون به جمع بندی لازم برای تعیین فهرست نهایی خود دست بزنند. در عین حال این چالش باعث می شود تا اصلاح طلبان جز در بازه زمانی کوتاهی قبل از انتخابات نیز امکان مانور بر روی فهرست نامزدهای نهایی خود را نداشته باشند.
در انتخابات پیشین، اصلاح طلبان برای گریز از مشکلات پیش آمده ناچار شدند تا از نامزدهای کمتر شناخته شده برای شرکت در انتخابات دعوت به عمل آورند. هرچند این مساله به نیروهای اصلاح طلب برای ورود به عرصه انتخابات، فرصت بیشتری می دهد؛ اما نحوه عملکرد نامزدهای شناخته شده چندان مشخص نیست و ممکن است نامزدهای مذکور پس از بدست آوردن کرسی مجلس، بر طبق اصول مورد نظر اصلاح طلبان عمل نکنند. حال باید دید اصلاح طلبان ترجیح می دهند با یک لیست ناکامل؛ اما با مهره های قوی در انتخابات شرکت نمایند یا آنکه لیست کاملی را ارایه دهند؛ اما باز هم با چالش مشکلات فهرست حداقلی مواجه شوند.

** تکثر در اردوگاه اصلاح طلبان و اختلافات بر سر بستن فهرست نهایی
تجربه انتخابات اخیر کشور نشان می دهد که اصلاح طلبان نیز همچون اصولگرایان، دارای فهرست ها و احزاب مختلفی هستند که هرکدام مدعی حضور نامزدهای خود در فهرست نهایی است. احزابی همچون «اتحاد ملت ایران اسلامی»، «ندای ایرانیان»، «اعتماد ملی»، «مردم سالاری» و مانند آن اغلب در زمان تهیه فهرست نهایی نامزدهای انتخابات شوراهای شهر یا مجلس دچار اختلافاتی می شوند که در نهایت با ریش سفیدی برخی از بزرگان اصلاحات، فهرست نهایی تنظیم می شود. البته تجربه انتخابات ریاست جمهوری سال ۱۳۹۲ و ۱۳۹۶ و همچنین انتخابات اخیر شوراهای شهر و مجلس نشان از آن داشتند که اصلاح طلبان در ایجاد وحدت رویه، شانس بیشتری نسبت به اصولگرایان دارند.
آخرین تجربه اصلاح طلبان در تهیه فهرست نهایی، در انتخابات شورای شهر تهران صورت پذیرفت که با اعتراضاتی همراه شد و بسیاری معتقد بودند که این فهرست، شامل بهترین انتخاب های ممکن از میان نامزدهای بالقوه نبود. در روزهای اخیر اما با برگزاری برخی جلسات و نشست ها میان چهره های شاخص اصلاح طلب، به نظر می رسد اصلاح طلبان در فاصله چند ماهه باقی مانده تا برگزاری انتخابات، در تلاشند تا هرچه زودتر، مذاکرات پیشینی را به نتیجه رسانده و فهرست نهایی خود را به سرعت اعلام نمایند. حال باید دید آیا اصلاح طلبان می توانند از میان نامزدهای تایید صلاحیت شده، با هماهنگی حداکثری، فهرستی نهایی را به دست دهند یا آن که بار دیگر بحث بر سر اسامی، اردوگاه اصلاح طلبان را دچار انشقاق و شکاف خواهد کرد.

** سبد رای سیال و چالش مشارکت
سبد رای اصلاح طلبان، برخلاف اصولگرایان، سبد رای ثابتی نیست. تجربه انتخابات سال های گذشته نشان داده است اصلاح طلبان هرچه بتوانند مشارکت رای دهندگان مردد را به انتخابات بیش از پیش جلب کنند، می توانند شانس بیشتری در کسب کرسی های مجلس شورای اسلامی داشته باشند.
در عین حال برخی از اصلاح طلبان همچون «سعید حجاریان» و «محمود میرلوحی» بحث «مشارکت مشروط» را پیش کشیدند و معتقدند که اصلاح طلبان باید با شرط و شروطی در انتخابات شرکت کنند. هرچند برخی دیگر از اصلاح طلبان نیز با این رویکرد موافق نیستند و معتقدند که چنین ایده هایی، ایده هایی شخصی هستند و نمی توانند اصلاح طلبان را به نتیجه برسانند. حال باید دید که اصلاح طلبان می توانند در شرایط پیش رو به نتیجه مورد نظر خود برسند یا آنطور که میرلوحی در مصاحبه ای با روزنامه «توسعه ایرانی» گفته است: «انتخاب راهبرد و تاکتیک در این مورد کار ساده‌ای نیست».