اعلام تحریم های جدید آمریکا علیه هولدینگ خلیج فارس می تواند چیزی در حدود ۳.۵ میلیارد دلار از منابع صادرات غیرنفتی کشور را متاثر کند و از سهم صادرات پتروشیمی ها به شدت بکاهد. این میان پیش بینی از نحوه اجرای این تحریم ها و تاثیر آن وابسته به سه ضلع تحریم کننده، دولت ایران و مشتریان است که هنوز ابعاد سخت گیری و چشم پوشی این ها مشخص نیست.

روز گذشته دولت ایالات متحده در تصمیم جدید خود هولدینگ خلیج فارس که یکی از مهم ترین تولیدکنندگان پتروشیمی کشور است را تحت تحریم قرار داد.جدا از بحث سیاسی، سهم هولدینگ خلیج فارس از کل تولید و صادرات پتروشیمی کشور چیزی میان ۴۰ تا ۵۰ درصد است که بیانگر مقصود کاخ سفید از این فشار جدید است. درواقع هیئت حاکمه امریکا با زیر فشار قرار دادن این هولدینگ کل صنعت پتروشیمی کشور را دچار مشکل خواهد کرد.

اهمیت این هولدینگ در این است که دولت در هر شرکتی که سهمی دارد، اداره آن را به این هولدینگ سپرده است و به همین دلیل نقش چشمگیر آن را می توانیم در صادرات ۱۴ تا ۱۵ میلیارد دلاری این بخش ببینیم. به بیان دیگر محصولات پتروشیمی یک سوم از کل صادرات غیر نفتی را که معادل ۱۵ میلیارد دلار است به خود اختصاص دادند که حدود نیمی از آن تحت مالکیت این شرکت قرار دارد.

شرایط خاص محصولات پتروشیمی به گونه ای است که جامداتی چون پلی اتیلن و اوره به دلیل بازار متنوع و عدم امکان ردگیری چندان در دوره تحریم ها دچار مشکل نمیشوند و با مقداری تدبیر می توان راه را برای تداوم صدور این کالاها باز نگه داشت. در مقابل این تولیدات مایع هستند که نظام تحریم می تواند عملا تولید و صادرات آنها را زمین گیر کند. حلالها و اتانول که اغلب در بازار جنوب شرقی آسیا مشتریان فراوانی دارند در شرایط تحریم عملا به سختی فروش خواهند رفت و به نظر می رسید در دوره تحریم ها این بخش به شدت متاثر شود. گرچه هولدینگ خلیج فارس بیشتر در بخش تولید جامدات فعال است اما با توجه به گستردگی شرکت‌های تابعه آن در خارج کشور و به ویژه امارات عملا تاثیر پذیری آن در بخش بازرگانی شدید خواهد بود. بررسی ابعاد مختلف ماجرا نشان می دهد عملا شرایط به گونه ای است که نیمی از سهم صادراتی این هولدینگ کاسته خواهد شد که به معنای کاهش سه تا ۳.۵ میلیارد دلاری کل صادرات پتروشیمی کشور خواهد بود.

این میان باید توجه داشت که هر نظام تحریم از سه ضلع تحریم کننده، تحریم شونده و مشتریان تشکیل می شود. ضلع اول ایالات متحده است و میزان سخت گیری وپیگیری آن می تواند نقشی تعیین کننده در ابعاد تحریم ها داشته باشد. دولت ایران نیز با یافتن تدابیر مختلف می تواند تا اندازه ای دشمنان خود را غافلگیر کند. با این وجود نقش ضلع سوم تعیین کننده تر است زیرا مشتریان اگر نیاز خود را همچنان از ایران تامین کنند با همکاری با دولت ایران می توانند کمک شایانی به دور زدن تحریم ها کنند. در این مورد هند و چین مهم ترین خریداران محصولات پتروشیمی ایران هستند. سهم ضلع سوم به مراتب بیش از هر بخش دیگر است.

مزیت صنعت پتروشیمی ایران در این است که برگشت پول در این کشور راحت تر از بخش های دیگر مانند نفت است چرا که عملا پتروشیمی های ایران همواره در تحریم بودند و حتی معافیتی که ترامپ برای بخش های دیگر مدنظر داشت برای پتروشیمی ها اعمال نشد. به همین دلیل بازگشت پول از طریق روش هایی انجام می شود که دوره تحریم های جدید نیز همچنان می تواند مورد استفاده قرار گیرند.